Duurzaamheid en innovatie zijn essentieel in de Grond-, Weg- en Waterbouw (GWW) en de bouwsector. Het is belangrijk dat we ons bewust zijn van de ecologische en sociale uitdagingen waar we voor staan en we onze infrastructuur en bouwpraktijk in lijn brengen met opgestelde duurzaamheidsdoelstellingen. Het Ambitieweb van CROW is hierin een waardevolle tool voor professionals in de GWW en bouwsector. De tool is meer dan alleen een beoordelingsmethode; het is een uitgebreid raamwerk dat zich richt op het vaststellen van duurzaamheidsdoelstellingen, het meten van prestaties en het identificeren van verbeteringen. Zo helpt het Ambitieweb bij het optimaliseren van duurzaamheidsprestaties in projecten binnen de GWW en bouwsector. In dit artikel bespreken we hoe het Ambitieweb is ontwikkeld, uit welke facetten het bestaat en welke voordelen het biedt voor professionals.

Ontstaan van het Ambitieweb

In de missie van CROW, als kennisplatform voor infrastructuur, staat duurzaamheid vanaf het begin centraal. De ontwikkeling van het Ambitieweb vond plaats tegen de achtergrond van een veranderend landschap. Een landschap waarin duurzaamheid niet langer optioneel is, maar een essentiële factor is voor het succesvol uitvoeren van projecten. Het Ambitieweb is een reactie op de groeiende behoefte aan een gestandaardiseerde benadering voor duurzaamheidsbeoordelingen van GWW- en bouwprojecten. Binnen de GWW en bouwsector was er sterke behoefte aan een gestructureerde aanpak om duurzaamheidsdoelstellingen te formuleren en te meten. Het Ambitieweb, als onderdeel van de Aanpak DuurzaamGWW, is ontwikkeld om hierin te voorzien. Naast een algemene doelstelling per facet, zijn er ook sub-thema’s en indicatoren opgesteld. De indicatoren helpen professionals bij het meten van de verschillende facetten van het Ambitieweb. De taak van het Ambitieweb is niet alleen om ambitieuze doelen te stellen, maar ook om praktische instrumenten te bieden die helpen bij het behalen van deze doelen. Deze praktische instrumenten bestaan bijvoorbeeld uit een beoordelingsmatrix, handboeken en andere online tools.

De 12 thema's

Het Ambitieweb bestaat uit 12 thema’s. Deze thema’s zijn gericht op de verschillende aspecten van duurzaamheid, Corporate Social Responsibility (CSR) en projectevaluatie in de GWW en bouwsector:

1. Energie en klimaatmitigatie

a. Sub thema’s: energiegebruik (bouwfase en gebruiksfase), energieopwekking, overige CO2eq-emissies en CO2-vastlegging.

b. Mogelijke Indicatoren: de jaaruitstoot (ton CO2), energieverbruik (kWh per jaar), CO2-equivalenten totale levensduur, energieopwekking (in kWh of m3 gas), CO2-vastlegging, etc.

2. Materialen en circulariteit

a. Sub thema’s: preventie materiaal- en grondgebruik, levensduurverlenging, sluiten van kringlopen en duurzame en hernieuwbare materialen.

b. Mogelijke indicatoren: hoeveelheid primair materiaal (kg), hoeveelheid secundair materiaal (kg) hoeveelheid materiaal (in kg) voor hergebruik en recycling, verloren output materiaal (kg), MilieuKostenIndicator (MKI), etc.

3. Klimaatadaptatie

a. Sub thema’s: wateroverlast en overstromingen, droogte, hitte en extreem weer.

b. Mogelijke indicatoren: waterstanden, debiet aanvoer water, stresstesten en uitkomsten toetsen aan praktijk, windkracht, de zogenaamde 3-30-300 regel voor vergroening.

4. Natuur

a. Sub thema’s: biodiversiteit en ecologische structuren.

b. Mogelijke indicatoren: kwalitatieve beoordeling van effecten voor biodiversiteit (naar MKBA), hoeveelheid voor een project te kappen/aan te planten bomen, inzichtelijk maken soorten diversiteit flora en/of fauna.

5. Milieueffecten

a. Sub thema’s: waterkwaliteit, bodemkwaliteit en luchtkwaliteit.

b. Mogelijke indicatoren: NOx – brandstof materiaal, waterkwaliteit (methodiek conform Watertoets in planprocedures), stikstof- en fijnstofemissies door materiaal en/of verkeer, Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL), etc.

6.  Ruimtegebruik

a. Sub thema’s: bovengronds watergebruik, ondergronds watergebruik en archeologie.

b. Mogelijke indicatoren: beslag op onbebouwde ruimte (m2), waarde van meervoudig grondgebruik in m2, bruin grondgebruik of toegenomen grondwaarde/WOZ-waarde, etc.

7. Ruimtelijke kwaliteit

a. Sub thema’s: belevingswaarde, sociale veiligheid, gebruikswaarde en toekomstwaarde.

b. Mogelijke indicatoren: belevingswaarde als zichtlijnen en cultureel erfgoed zijn te beoordelen conform methodiek voor milieueffecten in planprocedures, beeldkwaliteitsplan, sociale veiligheid beoordelen conform methodiek voor milieueffecten in planprocedures, etc.

8. Welzijn en gezondheid

a. Sub thema’s: hinder, gezondheidsbevordering, omgevingsveiligheid.

b. Mogelijke indicatoren: (monetaire) waarde voor welzijn, aantal binnengekomen klachten, certificering opdrachtnemer (veiligheidsladder of Bewuste Bouwer), risicoanalyses, etc.

9. Sociale relevantie

a. Sub thema’s: Omgevingsparticipatie, Social return (SROI), duurzame inzetbaarheid en lokale kennis.

b. Mogelijke indicatoren: mate waarin sociale relevantie bereikt wordt d.m.v. kwalitatieve beoordeling, aantal binnengekomen klachten, tevredenheidsonderzoek, indicatoren van MVO-prestatieladder, inzichtelijk aandeel % euro van het totaal projectbedrag besteed aan lokale bedrijven, etc.

10. Bereikbaarheid

a. Sub thema’s: bereikbare functies, toegankelijkheid, efficiënt gebruik en verkeerveiligheid.

b. Mogelijke indicatoren: toename duurzame mobiliteit (zie bijv. Dashboard Deelmobiliteit of Duurzaamheidsscore), vervoersprognoses, behaalde tijdswinst in overstap naar andere aansluiting, uitbreiding fietsnetwerk (km), aantal verkeersslachtoffers op een wegtraject, etc.

11. Financiering

a. Sub thema’s: Levenscyclus kosten, maatschappelijke kosten en baten, toekomstbestendige investering en gezamenlijke financiering.

b. Mogelijke indicatoren: exploitatie kosten TCO (Total Cost of Ownership), LCC Life Cycle Costs (levenscycluskosten), Maatschappelijke Kosten en Baten, percentage projectbudget gedekt met subsidies.

12. Facultatief

a. Sub thema’s: aangepast aan specifieke behoeften en omstandigheden.

b. Mogelijke indicatoren: (zelf opgestelde) aanvullende criteria. 

Figuur 1. Schematische weergave Ambitieweb inclusief sub thema's (bron: CROW)

Ontstaan van het Ambitieweb

Het Ambitieweb wordt ingevuld bij de aanvang van een project, wanneer het projectteam van start gaat. Voor elk thema zijn er drie ambitieniveaus:

1. Inzicht in de grootste duurzaamheidsbelasting op het thema, om daar vervolgens een minimale duurzaamheidsprestatie mee te behalen, die tenminste gelijk aan of beter is dan de huidige situatie

2. Concrete reductiedoelstellingen en significante verbeteringen op dit thema.

3. Toegevoegde waarde: in plaats van ‘minder slecht’ is er geen negatieve belasting. Het project is bijvoorbeeld klimaatneutraal, energieneutraal of circulair. Mogelijk kan er zelfs een positieve bijdrage geleverd worden, bijvoorbeeld door het leveren van energie.

Bij het invullen van het Ambitieweb kunnen de volgende vier stappen worden gehanteerd: A. Bepaal gewenste ambitieniveau per thema, B. Ga na wat de consequenties zijn van de gewenste niveaus per thema via de toelichting op het Ambitieweb (is dat haalbaar?), C. Vertaal de niveaus naar prestatie-indicatoren (concrete doelstellingen) en D. Leg voor het project vast wat per thema het niveau en de doelstellingen zijn (en leg ook de voorgaande stappen schriftelijk vast). Na het doorlopen van de punten A tot en met D is het afwegingskader van het project vastgelegd, waarop projectbesluiten zijn te beoordelen.

Voordelen voor professionals

Het Ambitieweb van CROW heeft verschillende voordelen voor professionals in de GWW en bouwsector. Allereerst zorgt het voor efficiëntie door een gestructureerde aanpak te bieden voor het beoordelen en verbeteren van duurzaamheidsprestaties in projecten. Ook helpt het bij kostenbeheersing door transparante financiële evaluaties en het identificeren van optimalisatiemogelijkheden. Daarnaast stimuleert het Ambitieweb innovatie door nieuwe technologieën en methoden te integreren in projectontwikkeling. Tot slot stimuleert het maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) door projectleiders na te laten denken over verschillende stakeholders.

Afsluitend woord

De impact van het Ambitieweb op de toekomst van de GWW en bouwsector is groot. Naarmate meer mensen dit raamwerk gaan gebruiken, zal het zorgen voor een verschuiving naar duurzamere en innovatievere infraprojecten. Het Ambitieweb stelt niet alleen normen voor toekomstige projecten, maar zorgt ook voor fundamentele veranderingen in projectmanagement en beleidsvorming. Hierdoor zullen beide sectoren een nieuwe koers inslaan naar een duurzamere en veerkrachtigere toekomst. Kortom, het Ambitieweb van CROW is een waardevol instrument voor het beoordelen en verbeteren van projecten terwijl het tegelijkertijd duurzaamheid (en innovatie) bevordert in de GWW en bouwsector.