In de Nederlandse infrasector staan duurzame innovaties centraal in de strijd tegen klimaatverandering. De infrasector is met een jaaromzet van ongeveer 14,5 miljard euro en een jaarlijks verbruik van 7,1 miljard kilo asfalt een belangrijk onderdeel van de Nederlandse economie. Echter is de sector ook verantwoordelijk voor een CO2-uitstoot van 3,5 miljoen ton per jaar. Vooral de wegverharding is een gebied met veel potentie voor verbetering volgens de Europese klimaatwet en de acht routekaarten gericht op de verduurzaming van de infrasector. De wegverharding is namelijk verantwoordelijk voor 2,9 procent van alle gebruikte materialen in Nederland.  "Met de verduurzaming van wegverharding kunnen we een flinke slag maken," stelt Ludo Hennissen, programmamanager bij Rijkswaterstaat. De transitie naar een duurzamere wegenbouw vraagt om een sector brede aanpak. Het testen en implementeren van duurzame innovaties is hierbij van groot belang. Met het hoogste recyclingpercentage van asfalt binnen de EU, loopt Nederland voorop in het realiseren van circulariteit binnen de wegenbouw. Hiermee doet de Nederlandse wegenbouw hard haar best om de milieu-impact te verlagen. Maar de uitdaging om tegen 2030 volledig circulair te opereren, blijft enorm. Dit artikel bespreekt vier innovaties die helpen om dit ambitieuze doel te bereiken en de milieu-impact van de wegenbouw te verkleinen: Grasfalt®, Styrelf Long Life, de Koud Asfalt Recycling Trein (KART) en Circularpave. Hoewel de innovaties in verschillende fasen van ontwikkeling zijn, hebben ze allen de potentie om op grotere schaal te kunnen worden toegepast.

Grasfalt®: van Olifantsgras tot duurzaam wegdek

Grasfalt® is het eerste voorbeeld van groene innovatie binnen de wegenbouw. Door 50% van het traditionele bitumen te vervangen door lignine uit Olifantsgras (Miscanthus Giganteus), biedt Grasfalt® een duurzaam alternatief voor traditioneel asfalt. Het vermindert niet alleen de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen maar draagt ook actief bij aan CO2-reductie. Met een productietemperatuur van slechts 130 ºC, in plaats van de gebruikelijke 170 ºC voor standaard asfalt, realiseert Grasfalt® een besparing van meer dan 2 m³ gas per ton asfalt. Met dit innovatieve mengsel kan de wegenbouwsector haar milieu-impact dus aanzienlijk verlagen.

 Figuur 1. Schematisch overzicht voordelen van Grasfalt® (Bron: NTP)

Het concept van Grasfalt® is niet alleen gebaseerd op de vervanging van bitumen, maar ook op de duurzame opslag van CO2 door de teelt van Olifantsgras. Dit snelgroeiende gewas absorbeert tijdens zijn groei zes keer meer CO2 dan een gelijk oppervlak aan bomen. Hiermee draagt het bij aan de langdurige opslag van CO2 in het asfalt zelf. Dit ‘groene’ asfaltmengsel is inmiddels succesvol toegepast op het circulaire fietspad in Zevenaar. Hiermee is niet alleen de praktische haalbaarheid van Grasfalt® bewezen, maar ook het potentieel om het asfaltmengsel op grotere schaal in te zetten.

De tijd trotseren: hoe Styrelf Long Life wegen verjongt wegen 

Styrelf Long Life verandert de manier waarop we denken over de levensduur van wegen. Door de jaren heen zorgen factoren zoals UV-straling, oxidatie en temperatuurschommelingen ervoor dat asfalt veroudert. Hierdoor neemt de kwaliteit van het asfalt snel af. Styrelf Long Life bestaat uit polymeer gemodificeerd bitumen (PMB) dat speciaal ontworpen is om dit verouderingsproces tegen te gaan. De crosslinking technologie, ontwikkeld door de Franse firma ELF, zorgt voor een verbeterde stabiliteit en elasticiteit van het bitumen, waardoor het asfalt minder gevoelig is voor de vorming van scheuren en andere vormen van slijtage. Styrelf Long Life laat zien dat ook innovaties op het gebied van onderhoud kunnen bijdragen aan een duurzamere wegenbouw. Het product biedt een constante hoge kwaliteit die belangrijk is voor de betrouwbaarheid van onze wegen. De verbeterde weerstand tegen veroudering maakt Styrelf Long Life een sleutelfactor in het streven naar duurzamere en onderhoudsarmere wegen, waardoor de algehele CO2-voetafdruk van de wegenbouw kan worden verkleind.

Revolutionair recyclen met de Koud Asfalt Recycling Trein (KART)

De Koud Asfalt Recycling Trein (KART) is een duurzame innovatie die niet gericht is op de samenstelling van asfalt. De KART maakt het mogelijk om asfalt op locatie te frezen en direct te recyclen. Dit proces vindt plaats bij omgevingstemperatuur, wat resulteert in een substantiële besparing op CO2-uitstoot en een significante vermindering van het energieverbruik. De innovatie draagt niet alleen bij aan het verminderen van CO2-uitstoot maar maakt het ook mogelijk om vrijwel 100% circulair te werken. Het product dat met de KART-methode wordt aangelegd, is Bitumen Stabilised Material (BSM). BSM is geen asfalt, maar ook geen granulaatfundering. Het combineert het beste van beide werelden aangezien het beter in stijfheid is dan een menggranulaatfundering, maar niet zo stijf dat het breekt en er scheurvorming ontstaat in de deklaag. Daarnaast is het beter dan conventioneel asfalt omdat de levensduur niet wordt bepaald door vermoeiing. Doordat de BSM gedeeltelijk gebonden is, is het ook een stuk minder gevoelig voor water en daarmee het verlies van cohesie in de fundering.

Afbeelding 1. De KART van KWS aan het werk in het Friese Ferwert (Bron: Freesmij)

De implementatie van KART biedt ook de economische voordelen. Door de noodzaak van transport van materieel en het gebruik van brandstof te verminderen, biedt de methode een kosteneffectieve oplossing voor wegenonderhoud en -aanleg. Daarnaast laat de KART-methode werkzaamheden sneller verlopen, wat zorgt voor lagere arbeidskosten. Het sneller kunnen werken bevordert ook de verkeersveiligheid en -doorstroming rondom het project en vermindert de overlast voor omwonenden.

100% gerecycled, 100% toekomst: het verhaal van Circularpave

Circularpave is een mengsel dat voor 100% bestaat uit gerecycled materiaal en geheel herbruikbaar is voor dezelfde toepassing. Ondanks dat het mengsel geen primaire grondstoffen bevat, is de kwaliteit minimaal gelijkwaardig aan die van reguliere mengsels. Doordat Circularpave niet afhankelijk is van primaire grondstoffen, kan het de milieu-impact van de wegenbouwsector flink verlagen. Het mengsel levert bijna 40% lagere milieu-impact voor onder- en tussenlagen, en zelfs 70% voor de deklagen. Daarnaast kan bitumen voor het mengsel worden verkregen uit gerecyclede materialen, zoals dakbedekking. Circularpave draagt dus niet alleen bij aan het verminderen van CO2-uitstoot, maar bevordert ook circulariteit in de wegenbouw. Dit ‘groene’ asfaltmengsel bewijst dat kwaliteit, duurzaamheid en circulariteit hand in hand kunnen gaan.

Een nieuw tijdperk in de wegenbouw

De besproken groene ontwikkelingen laten zien dat de wegenbouwsector niet stil staat. De noodzaak voor duurzame innovaties en het streven naar een circulaire economie zijn hiermee niet langer toekomstige ambities, maar stappen die nu worden gezet. Met innovaties zoals Grasfalt®, Styrelf Long Life, KART en Circularpave, slaat de wegenbouwsector een duidelijke richting in naar een groenere, duurzamere toekomst. Deze innovaties, elk met hun unieke bijdrage aan duurzaamheid, bieden een blauwdruk voor de toekomst van de wegenbouw. De nadruk op CO2-reductie, het hergebruik van materialen en energie-efficiëntie zullen naar verwachting nog verder toenemen. De voortdurende innovatie binnen de sector, ondersteund door samenwerkingen tussen het bedrijfsleven, overheid en de wetenschap, zal de ontwikkeling van duurzamere wegenbouwpraktijken stimuleren. De toekomst ziet er veelbelovend uit. Een toekomst waarin de wegenbouwsector bijdraagt aan een wereld die niet alleen voor ons, maar ook voor toekomstige generaties leefbaar blijft.